Neçə vaxt idi ki, qadının xasiyyəti dəyişmişdi. Əvvəlki adam deyildi. Həmişə deyib-gülən, öz ərinə qarşı səmimi münasibətdə olduğu halda, indi bir-iki ay olardı ki, qaradinməz, əsəbi olmuşdu. Əvvəlki halından onda əsər-əlamət belə qalmamışdı. İndi o, uşaqlar dərsə gedəndən sonra, əri ilə evdə tək qaldığı vaxt, susmağa daha çox üstünlük verir, öz düşüncələri ilə təktəbək qalmağı daha çox xoşlayırdı. Belə vaxtlarda o, gözaltı ərinə fikir verir, sanki əvvəllər onda görmədiyi, müşahidə etmədiyi yeni yaranan əlamətlər axtarıb tapmaq istəyirdi. Bəlkə də bunun səbəbini heç özü də bilmirdi. Bu işdən nə qədər çəkinməyə çalışsa da, sonda bu qənaətə gəlirdi ki, özündə bu xüsusiyyətin yaranması səbəbsiz deyil.
Günlər keçdikcə ərinə şübhə ilə yanaşması, onu səmimi qəbul etməməsi halı daha da dərinləşirdi. İndi evdə hər ikisi yan-yana oturanda qadın sanki, ərinin ürəyindən keçənləri oxumağa çalışır, üzündə olan kiçik bir ifadədən, dəyişiklikdən nəticə çıxarmaq istəyirdi. Hətta, yemək yedikləri zaman da ona xüsusi fikir verirdi. Belə hesab edirdi ki, əri tamam dəyişib. Çəngəl-bıçağı da başqa cür tutur, yeməyi də ağzına əvvəlkindən fərqli aparır. Hərdənbir, onun üzündən keçən yüngül təbəssüm də qadının diqqətini daha çox cəlb edirdi. Yəqin etmişdi ki, əri daha ona diqqət göstərmir, öz xəyalları ilə yaşayır, hər zaman da tamam başqa şeylər haqda fikirləşir. Amma bütün bunları ondan gizlədir, bu haqda heç nə danışmaq istəmir. Əyər belədirsə, nə baş verdiyini yubanmadan, çox keçmədən ondan öyrənmək lazımdır. Yoxsa, sonra gec olar. Amma necə? Bax bu çox çətin məsələ idi. Hər halda çalışıb öyrənmək lazım idi.
Onların həyatı demək olar ki, soyuqluq, durğunluq dövrünə qədəm qoymuşdu. İndi daha əvvəlki münasibətdə deyildilər. Biri digərindən bir söz soruşanda, o biri qısaca olaraq hə, ya da yox cavabı verirdi. Günlər belə keçdikcə daha da yadlaşır, uzaqlaşırdılar.
Son vaxtlar öz əri ilə davranışı bir qədər dəyişməyə, mümkün qədər ciddi olmağa başlamışdı. Düşünürdü ki, əyər belə getsə, kişi ondan bunun səbəbini soruşacaq. Sonra da aralarında olan küskünlük, etimadsızlıq barədə söz aça bilərlər.
Çox vaxt qadın belə fərz edirdi ki, əri elə əvvəllər də bu cür olub. Amma gənclik illərindəki sevgi, məhəbbət onun gözünü tutduğundan o bunu hiss etməyib. İndi isə bu hisslər azaldığından, ya da yoxa çıxdığından onun əsl siması üzə çıxıb və bütün çılpaqlığı ilə görünür. Çox vaxt da bu vəziyyətlə barışmaq istəyirdi. Axı, sakit həyat sürmək istəyənlər nədənsə imtina etməli, haradasa müəyyən güzəştlərə getməyi bacarmalı idilər. Bir müddət o, bu yolu tutdu. Amma yenə də dözə bilmədi.
Get-gedə hər ikisi bir-birinə uyğunlaşa-uyğunlaşa dəyişirdilər. Qadının üzündəki mülayim ifadə, çatılmış qaşların, mənalı baxışların, bir-birinə sıxılmış dodaqların görünüşü ilə əvəz olunmuşdu. Əri isə nəsə soruşmağa ehtiyat edən, həmişə özündə günah görən aciz bir insanı xatırladırdı. Nə üçün susmağının səbəbini də özü üçün aydınlaşdıra bilmirdi. Hesab edirdi ki, hər evdə belə hallar ola bilər, bu da insan ömrünün bir dönəmidir, zaman keçdikcə hər şey yoluna düşər.
Amma belə deyildi. Vaxt keçir, heç nə dəyişmirdi. Sanki özülü olmayan bina uçmaq təhlükəsi ilə üzləşmişdi. Süni baxışlar, gündən-günə artan inamsızlıq hər ikisini bezdirmişdi.
Nəhayət, günlərin bir günü, evdə tək olduqları vaxt, qadın söhbəti açdı:
-Asif, – dedi – son vaxtlar özünü çox qəribə aparırsan. Elə bilirsən ki, mən bunu hiss etmirəm? Nə baş verib, mənə açıq de.
-Heç nə. Nə olmalıdır ki? – deyə, əri cavab verdi.
-Amma, mən belə hesab edirəm ki, məndən nəsə gizlədirsən. Əyər elə bir işin varsa, de mən də bilim. Onsuz da gec-tez hər şey məlum olacaq.
Asif gülümsünüb dedi:
-Mənim heç bir gizlin işim yoxdur. Bütün etdiklərim də hamısı göz qabağındadır. Özün bilirsən ki, səhər tezdən işə gedirəm. Axşam da harasa getməkdən xoşum gəlmir. Ola bilər ki, iş yerində xırda problemlər olsun, evə əsəbi halda qayıdım. Bir az sonra da bu keçib gedir. Başqa heç nə ağlıma gəlmir.
-Amma mənim ağlıma çox şeylər gəlir. Hansının doğru, hansının da yanlış olduğunu da bilmirəm. İndi isə belə fikirləşirəm ki, zaman hər şeyi göstərəcək. Onda, bütün olanlar bilinəcək. Sən də indidən çalış ki, məndən gizlətdiyin nədirsə, onu düzəltməyə çalış. Hər bir adam səhv edə bilər, amma onu vaxtında başa düşsə, bu heç də pis deyil. Vəziyyətdən çıxmaq da asan olar.
Asif lap mat qalmışdı. Tahirə onu, özü də bilmədiyi, ağlına belə gəlmədiyi, guya nə vaxtsa etdiyi işlərdə ittiham edirdi.
-Mən hansı səhvləri düzəltməliyəm? Axı, nə etmişəm? Məni nədə günahlandırırsan? Bilmək olarmı?
Qadın yenə də sözündən dönmürdü:
-Sənin qırx, mənim də otuz beş yaşım var. Bu vaxta qədər səninlə belə söhbət etməmişəm ki? Deməli, səbəb var. Sən çox dəyişmisən. Özündən xəbərin yoxdu. Bütün günahkarlar da özünə haqq qazandırmağa çalışır. Amma yenə də fikirləş, götür-qoy et.
Asif belə düşünürdü ki, bu cür əsəbilik, bədgümanlıq, inamsızlıq halları istər qadında, istərsə də kişilərdə ola bilər. Bir qədər səbr etmək lazımdır ki, belə bir dövr ötüb keçsin, sonra hər şey öz qaydasına düşsün.
Bir neçə gün də keçdi. İndi Asif bütün hərəkətlərinə, sözünə, söhbətinə daha çox fikir verir, işdə, evdə, yol gedəndə artıq yersiz heç nə etmirdi. Evdə danışanda, nəsə bir söz demək istəyəndə əvvəl yaxşı-yaxşı fikirləşir, sonra sözü ağzından çıxarırdı. Axır zamanlar həyatının bu cür dəyişməsi, hər hərəkətini, sözünü öz-özlüyündə götür-qoy edib, yoxlamadan keçirməsi onu yorub lap əldən salırdı. Bəzən də özünü cəzarətsizlikdə təqsirləndirirdi. Hərdən belə qərara alırdı ki, arvadı ilə bir qədər sərt, ucadan danışsın. Necə deyərlər, yumruğunu stola çırpan, təpərli sözü keçən bir kişi olsun. Amma tez də fikrindən daşınırdı. Düşünürdü ki, son zamanlar yavaş-yavaş, az da olsa düzələn münasibəti daha da korlaya bilər. Evdə qadın bir söz deyəndə, həmişə çalışırdı ki, bitərəf mövqe tutsun. Onun tələblərinə nə “hə”, nə də düz əməlli-başlı “yox” cavabı versin. Beləliklə də, sonda, qadının hansı qərara gələcəyini gözləsin. Təbii ki, əksər hallarda o, Tahirənin fikirlərini təsdiq edirdi. Belə qərara gəlmişdi ki, bu cür yaşamaq, həyat sürmək üsulu, ümumiyyətlə, normal ailə üçün daha məqsədəuyğundur. Belə yanaşma, hər şeydən əvvəl evdə sakitliyin bərqərar olmasına xidmət edir.
Asifin özünü belə aparması Tahirəni daha da narahat etməyə başlamışdı. Onda belə bir rəy yaranmışdı ki, son zamanlar əri öz günahlarını ört-basdır etmək üçün bu üsula əl atıb. Özünü fağır, yazıq adam kimi göstərir ki, guya lap əvvəldən belə olub.
Belə davranış tərzinin müəyyən qədər xeyirli, səmərəli olduğunu görən Asif, evdə sakitliyin hökm sürməsi üçün yeni-yeni yollar axtarmağa başlamışdı. Belə ki, işdən qayıdanda telefonunu səssiz rejimə qoyurdu ki, o, evdə olanda həm gələn zənglər, həm də mesajlar eşidilməsin.
Bir neçə gün idi ki, Tahirə onun telefonla danışmağını görmürdü. Həm də ona heç yerdən zəng gəlmirdi. Əvvəllər, hərdənbir iş yoldaşları, ya da uzaqda olan qohumları ilə danışan ərinin telefonu demək olar ki, birdəfəlik susmuşdu. Deməli, şübhələnməyə kifayət qədər əsas vardı. Bununla belə qadın:
-Bəlkə heç ona zəng edən yoxdur? Mənim də ağlıma cürbəcür şeylər gəlir – deyə düşündü. Bir qədər tərəddüdün, götür-qoyun sonunda ağlına belə bir fikir gəldi. Asif divanda oturmuşdu. Telefonu da stolun üstündə idi. Tahirə bu vaxt mətbəxə keçdi. Öz telefonu ilə ərinin nömrəsini yığdı. Mətbəxə telefonun zəng səsi gəlmədi, Asif də onu götürüb baxmalı idi. Amma, zəng səsi eşidilmirdi. Tahirə mətbəxdən çıxıb əri oturan otağa girdi. Telefon üzüaşağı halda bayaqkı yerdə idi. Asif də televizora baxırdı. Tahirə telefonu götürüb ona sarı uzatdı:
-Bayaqdan sənə zəng edirəm, telefonunun ekranı işıqlanır, zəng səsi eşidilmir. Onu niyə səssizə qoymusan? Səbəb nədir? Əri bu sözdən tutuldu, bilmədi nə desin.
-Sən mətbəxdən mənə niyə zəng edirsən? Bunu başa düşmədim.
-Burada başa düşməməli nə var ki? Səni yoxlamaq üçün. Evə gələndə telefonun səsini alırsan ki, sənə gələn zəngləri, mesajları eşitməyim?
-Sən düz başa düşmədin. İş yerində belə etmişdim. Evə gələndə də yadımdan çıxıb, elə bu qaydada qalıb.
-Yaxşı, bunu başa düşdük. İş yerində olub. Bəs telefonu üzüaşağı niyə qoymusan? Ekran işıqlananda mən görməyim, hə…? Bu da yeni üsulundur?
-Təsadüfən üzüaşağı düşüb. Burada nə var ki?
Qadın daha da hirsləndi:
-Asif, mən körpə uşaq deyiləm başımı aldadırsan. Mən çoxdan hiss etmişdim ki, sən məndən nəsə gizlədirsən. İşlərin get-gedə üzə çıxacaq. Hələ bu harasıdır? Əyər sənin məndən gizlədiləsi bir işin yoxdursa, telefonunun səsini alıb, onu niyə üzüaşağı qoymuşdun?
Asif hiss etdi ki, qaş düzəltdiyi yerdə gözü də vurub çıxartdı. Güclə qaydasına saldığı vəziyyət, birdən-birə lap pisləşdi.
Bu məsələdən əmələ gələn qanqaraçılıq, əsəbilik demək olar ki, dörd gün çəkdi. Deməli, telefonu söndürmək ailədə söz-söhbətin yaranmasına səbəb oldu. Həm də şübhənin bir növü olan qısqanclıq meydana gəldi. Hadisələr yeni məcraya qədəm qoyurdu.
Tahirənin hirsi soyuyanda, həm də əri işdə olan vaxtlar, çox zaman ona haqq qazandırmağa çalışırdı. Hərdən belə hesab edirdi ki, heç də düz fikirləşmir və əri haqda belə bədgüman olmaqda haqsızlıq edir, o, bu halın nə vaxt və nədən başladığını axtarıb tapmaq istəyirdi. Əyər bunu bilsəydi, deməli, vəziyyəti də düzəltmək heç də çətin olmayacaqdı.
Asif də öz növbəsində, evlənəndən bəri həyatında olan bütün irili-xırdalı hadisələri bir-bir təfərrüatı ilə yadına salmağa çalışırdı. Harada səhv etdiyini, Tahirədən nəsə gizlətdiyini, nə vaxt onu aldatdığını heç xatırlaya bilmirdi. Bütün bu fikirlər, düşüncələr onun baş-beynini o qədər yormuşdu ki, iş yerində də əli işə yatmırdı. İstəyirdi ki, hamıdan uzaq, sakit bir yer tapıb, doyunca dincəlsin.
Axşam işdən qayıdandan sonra, uşaqlar öz dərsləri ilə məşğul olduqları vaxt, Tahirə ilə yan-yana oturub, televizora baxdıqları zaman, orada olan sükutu pozub, danışmaq, söhbət etmək üçün yeni mövzu axtarırdı. Bəzən Asif, nə vaxtsa gördüyü bir filmin məzmununu danışırdı. Həm də bunu çox soyuq, təsirsiz halda nağıl edirdi. Qadın da özünü elə göstərirdi ki, guya ona diqqətlə qulaq asır. Amma, əslində tamam başqa şeylər düşünürdü. Belə hesab edirdi ki, əri bunu danışmaqla ya vaxt keçirmək, ya da ortada olan üzücü sükutu pozmaq istəyir. Həm də o, bu söhbəti ilə indi yenə açılacaq, həmişəki kimi hər ikisinin qanını qaraldacaq bir mübahisənin qarşısını almaq istəyir.
Bir az danışdıqdan sonra, Asifin də fikri dağılıb başqa yerə gedir, filmdəki hadisələrin də necə qurtaracağını tamamlayıb deyə bilmirdi. Özü də hiss edirdi ki, bu söhbət, hər ikisi üçün maraqsız, bəlkə də çox artıq oldu. Amma onları düşündürən o mənasız şübhə, etimadsızlıq məsələsi bu ailənin başı üstündə bir kabus kimi fırlanırdı.
Qadın çox vaxt istəyirdi ki, hələlik bir müddət bütün bu şübhələri qəlbindən çıxarıb atsın. Əvvəlki hallarına qayıtsınlar. Hər şeyi zamanın ixtiyarına buraxsınlar. Amma bu, cəmisi bir-iki gün davam edirdi.
Son vaxtlar Asifdə olan bu dəyişikliyi iş yoldaşları da hiss etmişdi. Demək olar ki, o, hər zaman fikirli gəzir, əli işə yatmırdı. Sanki heç əvvəllər deyən-gülən, dostları ilə zarafat edən adam deyildi. Çox vaxt da hamıdan uzaq gəzməyə, tənha qalmağa daha çox can atırdı. Bunu hər kəs bir cür başa düşürdü. Bəziləri onun xəstələndiyini, digərləri də ailəsində problemlər olduğunu fikirləşirdi. Amma heç kəs qəti bir qərara gələ bilmirdi.
Günlərin birində, nahar fasiləsi zamanı onunla bir yerdə işləyən İkram, nəhayət, dözə bilmədi. Yemək yeyəndən sonra, çay içə-içə söhbət edirdilər. Asifə dedi:
-Dostum, səndən bir söz soruşacağam. Amma düzünü de. Özün də bilirsən ki, mən heç yerdə söz danışan deyiləm. Sənin də sirrini heç kimə açmaram. Axır vaxtlar heç özündə deyilsən.
Asif könülsüz halda dedi:
-Heç nə baş verməyib, boş şeydir.
-Yox, elə deyil. Bilirsən ki, məni aldada bilməzsən. Son vaxtlar hərəkətlərini görürəm. Bilirəm ki, xəstə deyilsən. Yeməyin də, içməyin də, maşallah lap əladı. Fikirli-fikirli, gözün yol çəkə-çəkə o qədər yeyirsən ki, doymaq da bilmirsən. Bunu qoyaq bir kənara. Yaxşı maaş alırsan. Pulun da var. Bu da belə. Deyirəm, bəlkə ailədə bir çətinliyin var. Əyər belədirsə, məndən gizlətmə. Açıq danış, bəlkə bir köməyim dəydi.
Asif fikirli halda dedi:
-Təxminən ona bənzər bir şeydi.
-Bənzər nə deməkdi? Qohumlarda xəstə olan, ya da rəhmətə gedən var?
-Yox öz ailəmizə aiddir.
İkram çaydan bir qurtum içib dedi:
-Yavaş-yavaş mətləb üstə gəlirsən. Burdan o tərəfi də gizlətmə, açıq danış görüm, nə demək istəyirsən.
Bu vaxta qədər Asif də ürəyindəkiləri, beynindəkiləri danışmağa adam axtarırdı. Bütün olanları kiminləsə bölüşməyə çox böyük ehtiyac hiss edirdi. Ona görə də birbaşa dedi:
-Yoldaşım deyir ki, məndən nəsə gizlədirsən. Bir sözlə, mənə inanmır. Hər addımımda məndən şübhələnir. Amma söhbət nədən gedir bilmirəm. Bəlkə heç o özü də bilmir. Amma həqiqət belədir. Bizim aramızda soyuqluq yaranıb. Get-gedə də vəziyyət ciddiləşir.
İkram gülüb dedi:
-Əyər həyat yoldaşım məndən şübhələnsəydi, ya da qısqansaydı, mən buna qətiyyən təəccüblənməzdim. Sən ki qadınları görəndə üzünü o tərəfə çevirirsən. Heç onlarla danışmaq belə istəmirsən.
-Söhbət qadından getmir. O hələ bu vaxta qədər məni belə işlərdə günahlandırmayıb.
İkram yenə də bir qədər fikirləşib dedi:
-Bəs demir ki, nədən şübhələnirəm? Hər halda bir səbəb olmalıdır. Bir də ki, insanı bilmək olmaz. Bəlkə də səndə bir təqsir, çatışmayan cəhət var?
Asif dedi:
-Dostum, sən də mənə inanmırsan? Mən elə zənn edirdim ki, bu işlərdə məni başa düşən yeganə adam sənsən. Sən də belə danışdın. Həm də inanırdım ki, mənə xırda da olsa, bir kömək edə bilərsən.
İkramın gözləri yol çəkdi, dedi:
-Əyər sən bu vəziyyəti xırdalıqarı ilə mənə danışsan, ola bilsin ki, sənə hər hansı köməyim dəydi. Məsələn, o, nə edir? Səninlə necə rəftar edir?
-Son zamanlar onda qəribə bir xüsusiyyət yaranıb. Hər dəfə mənə zəng, ya da mesaj gələndə, o, narahat olur. Soruşur ki, o kim idi? Kimlə danışırsan, nə söhbət edirsən? Hələlik əsas məsələ budur. Mən də evə gələndə telefonun səsini alıram. O da bunu bilib, daha da əsəbləşir.
-Hə, indi başa düşdüm. Bu telefon məsələsidir. O da belə hesab edir ki, sən kiminləsə gizlində danışırsan. Bir tərəfə baxanda elə təqsir sənin özündədir. Əyər sənin bir gizlin işin yoxdusa, telefonun səsini niyə alırsan. Necə var, qoy elə də qalsın. O da görsün ki, zəng edən kimdir.
-İkram, sən hələ çox şeyi bilmirsən. Hər dəfə telefon stansiyasından, reklam idarələrindən, nə bilim konturun qurtarması barədə cürbəcür mesajlar gələndə, onun mənə qarşı davranışı dəyişir. Kimdən nə gəldiyini bir-bir məndən soruşur. Bütün bunları izah etməyə nə vaxtım, nə də həvəsim var. Ona görə də evə gələndə telefonun səsini alıram. Amma, düşünürəm ki, hələ bu da əsaslı səbəb deyil. Hər şeydən şübhələnmək, hər dəfə məni günahlandırmaq, onda bir növ adətə çevrilib. Çalışıram ki, necə deyərlər, ona baş qoşmayım, amma, yenə də əsəblərimi cilovlaya bilmirəm.
İkram dedi:
-İndi sən istəyirsən ki, mən sizə gedim, bir ağlı kəsən adam kimi, sənə, həyat yoldaşına məsləhət verim? Yoxsa necə?
-Yox, elə demək istəmirəm. Ona qalsa, bizim də valideynlər var. Bir də ki, iş hələ o yerə çatmayıb.
-Bəs, mən sənə necə kömək edə bilərəm? Hər halda bir az fikirləşib, baş işlətmək lazımdır. Bəlkə, sən də başlayasan ona gələn zənglərlə, mesajlarla maraqlanmağa? O da başa düşər ki, belə hərəkətlər vaxtilə sənə də pis təsir edib.
-Yox, yox. Belə iş edə bilmərəm. Bu, aramızda olan münasibəti daha da gərginləşdirər. Evdə dava-dalaş yaranar. Günlərimiz əsəbiliklə, yersiz mübahisələrlə keçər. Bir-birimizə zülm verərik.
İkram bir qədər susdu. Sonra nəsə yeni bir kəşf edibmiş kimi dedi:
-Yaxşı bir üsul fikirləşdim. O səni nəsə gizlətməkdə günahlandırır, eləmi?
-Hə, əslində belədir.
-Onda mən deyəni elə. Əyər bu axşam yenə də həmin hallar təkrar olunsa, yoldaşın sənə desə ki, niyə fikirlisən? Məndən nə gizlədirsən? Sən də deyərsən ki, iş yoldaşım İkramdan beş yüz manat borc pul almışdım. İndi də qaytara bilmirəm. Ona görə də narahatam. O da inanacaq. Bu vaxta qədər sənə qarşı olan şübhələri yox olub gedəcək. Həm də deyərsən ki, hərdənbir mesaj göndərən də o idi. Pulunu tələb edirdi. Səndən də gizlədirdim ki, eşidib qanın qaralmasın. Əlbəttə ki, o, məni tanımır. Gəlib soruşmayacaq ki?
Asif gülüb dedi:
-Əslində, bu pis fikir deyil. Amma, soruşmaz ki, bu qədər pulu neyləmisən? Hara xərcləmisən? Onda nə cavab verəcəyəm?
-Nə bilim, bir şey uydur de də… De ki, restoranda iş yoldaşları ilə yeyib-içdik.
Asif dedi:
-İkram, sən mənə elə şey təklif edirsən ki, mənim yadıma “yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük” məsəli düşür. Mənə deməz ki, həmin pulu verib ev üçün bazarlıq edərdin. Həm özümüz yeyərdik, həm də uşaqlar. Bir də ki, mənim yoldaşımda belə bir xasiyyət var. Eşitsə ki, mənim borcum var, qızıllarını, üzük, sırğasını həmin dəqiqə satıb mənə verər ki, aparıb borcumu qaytarım. Yox, sənin bu ideyan da işə yaramadı.
Bu vaxt İkram köksünü ötürüb dedi:
-Eh Asif, nə deyirəm heç birinə razı olmursan. Hərəsinə bir irad tutursan. Onda otur gözlə, qoy vəziyyət daha da gərginləşsin, boşanma məqamına çatsın. Sonra da əlindən heç nə gəlməyəcək. Bunu istəyirsən? Nə olursa-olsun, bir şey fikirləşmək lazımdır. Amma onu bilirəm ki, belə bir süni şübhə yaratmaq, hökmən pul məsələsi üstündə qurulmalıdır. Bununla da, qadında sənə qarşı olan şübhələr sınmalıdır. O da belə hesab etməlidir ki, bu vaxta qədər onu narahat edən elə bu məsələ imiş, daha hər şey yoluna düşdü. İnamsızlığa da heç bir əsas qalmadı.
-Başa düşmədim. Şübhə sındırmaq nə deməkdir? Bunu da bu gün eşitdim.
-Asif, bu tezliklə səni başa sala bilməyəcəyəm. Yaxşısı budur, heç olmasa mənə bir gün vaxt ver. Bu günkü söhbətimiz də gözlənilməz oldu. Fikirlərim də qarışdı. Sabaha qədər bir qərara gəlib, bu işin bir yolunu taparam.
Asif ayağa qalxıb dedi:
-Yaxşı gedək. Xahiş edirəm, bir şey fikirləş. Sənə bir söz tapşırım. Mən evdə olanda, mənə zəng vurma. Bir də görürsən ki, o, bir-iki gün sakitləşir, hər şeyi yaddan çıxarmağa çalışır.
-Yaxşı, oldu. Səni başa düşdüm.
Axşamüstü Asif işdən qayıdanda, Tahirənin əhvalı yaxşı idi. Uşaqlar da dərsdən gəlmiş, qadın da onlar üçün yemək hazırlayırdı. Evdə demək olar ki, əmin-amanlıq hökm sürürdü. Hamıda xoş bir əhval-ruhiyyə vardı. Asif də divanda oturub televizora baxırdı. Səadətin, xoşbəxtliyin başlandığı hiss olunurdu. Belə başa düşmək olardı ki, daha heç kim bir-birinə şübhəli nəzərlərlə baxmayacaq, üzlərdən etibarsızlıq, inamsızlıq ifadələri silinəcək. Çoxdan idi ki, Asif, əməlli-başlı, ürəkdən sevinə də bilmirdi. Bu gün isə elə bil ki, yenicə dil açmışdı. Uşaqların dərsi ilə maraqlanır, məktəbdə hansı idman alətlərinin olduğunu soruşurdu. Kənardan baxana elə gələrdi ki, övladlarını birinci dəfədir ki, görür. Əlacı olsaydı onlarla birlikdə mahnı da oxuyardı.
Çoxdan idi ki, heç televizorda konsertə də qulaq asmırdı. Buna həvəsi qalmamış, nə də ki, yadına düşmürdü. Amma bu gün pürrəngi çay içə-içə dinlədiyi musiqi ona xüsusi ləzzət verirdi. Yanında oturan uşaqlara da, oxuyan müğənniyə diqqətlə qulaq asmağı tapşırırdı. Bu gün xüsusi bir gün idi. Dünyada əmin-amanlıqdan, sakitlikdən gözəl nə varmış. Oturduğu divan da bu gün, dünənkinə nisbətən daha rahat və yumşaq idi. İçdiyi çay ətirli, qənd isə daha şirin idi. Tahirə də onunla yan-yana əyləşmişdi. Çoxdan idi ki, bir-birlərinə bu qədər yaxın oturmurdular. Gecə saat on birin yarısı olmasına baxmayaraq, uşaqlar da sevindiklərindən hələ yatmamışdılar. Ata-analarını hələ bu vaxta qədər belə mehriban görməmişdilər. Bəlkə də səhərisi gün hər iki valideyn üçün etiraf günü olacaqdı. Qadın bəlkə də neçə müddət öz ərindən bədgüman olduğu üçün ondan üzr istəyəcək, kişi də bütün bunların arxada qaldığını söyləyəcəkdi.
Amma Asifin içərisində bir qorxu hissi vardı. Belə hesab edirdi ki, tufandan qabaq həmişə hava o qədər sakit olur ki, hətta bağda-bağçada uçan milçəklərin vızıltısı belə eşidilir. Kaş ki, bu tufan, fırtına heç zaman olmayaydı. Onlar bir-birinə yaxın oturmuşdular. Asifin də telefonu stolun üstündə idi. İndi isə televizorda yeni veriliş başlanacaqdı. Bu vaxt telefon zəng çaldı. İkramın adı göründü.
-Bu, mənə niyə zəng edir? – deyə, Asif zəif səslə dilləndi.
-Kimdir ki? – Tahirə soruşdu.
-Əşşi, heç, iş yoldaşımdır, bir sexdə çalışırıq.
-İş yoldaşındır, lap yaxşı. Aç gör nə deyir də..
-Boş şeydir. İndi iş vaxtı deyil.
-Nə olsun, bəlkə bir hadisə üz verib.
Telefon isə susmaq bilmir, sanki güclü fırtına sakitləşmiş dənizi yenidən təlatümə gətirmək, pıçıldayan dalğaları yerindən oynadıb qaldırmaq, qayalara çırpmaq istəyirdi.
-Aç gör nə deyir də…
Asif fikirləşdi ki, əyər telefonu açsa, onunla çiyin-çiyinə oturmuş qadın, İkramın nə dediyini, yeni planın nədən ibarət olduğunu biləcək. Ondan sonra vəziyyət daha da gərginləşəcək. Əyər açmasa, söndürsə, bu daha pis… Sonra istədi ki, çıxıb çöldə danışsın. Fikirləşdi ki, bu, qadının şübhələrini daha da qaldıracaq. Hər üç halda qanqaraçılıq olacaqdı. Yaxşısı budur ki, cavab verməsin. Onunla söhbəti sabaha saxlasın. Asif əlini atıb, telefonu söndürdü.
-Əvvəldən bilirdim belə edəcəksən. Bundan başqa səndən heç nə gözləmirdim – deyə, Tahirə əsəbi halda sözə başladı. -Mən istəyirdim ki, ailəmizdə söz-söhbət olmasın, sakit dolanaq. Sənin isə bu gizli işlərin, oyunların qurtarmaq bilmir.
-Mənim heç bir gizli işim yoxdur. Özün də gördün ki, telefona İkramın adı gəldi.
-Nə olsun, nömrənin qabağına başqa ad yazmaq olmur ki? Bunu məndən yaxşı bilirsən. Ad olmasaydı, deyəcəkdin ki, səhv düşüblər, elədirmi?
-İstəyirsən, yenidən yığım, danış gör kimdir.
-Nə danışmıram, nə də bunun marağında deyiləm. Tanımadığım adamlarla da heç bir işim yoxdur. Bircə onu bilirəm ki, sənin bu gizli əməllərinin üstü tezliklə açılacaq.
Asifin də səbri tükəndi, lap əsəbləşdi. Səsini qaldırdı:
-Bəsdir də… Qurtar bu söhbəti. Öz dediyindən əl çəkmirsən. Belə getsə, səni psixoloq yanına aparmaq lazım olacaq.
Uşaqlar bu vaxta qədər atalarının belə qışqırmasını görməmişdilər. Ona görə də səslərini çıxarmadan təəccüblə gah analarına, gah da atalarına baxırdılar. Bayaqkı sakitlik, mehribançılıq alt-üst olmuşdu.
Tahirə də:
-Hələ bir bunun yanında da otururam – deyə, ayağa qalxdı. Sonra da üzünü uşaqlara tutub:
-Siz də gedin yatın. Atanızın sayəsində çox gözəl bir axşam yaşadıq – deyərək, otağına getdi.
Demək olar ki, bu gecə Asifin gözünə yuxu getmədi. Səhərin açılmasına bir-iki saat qalmış bir qədər mürgülədi. Sonra da ayağa qalxıb, özü üçün çay dəmləyib içdi və evdən çıxdı.
İş yerinə çatan kimi İkramın çalışdığı sexə girdi. Salamsız-kəlamsız sözə başladı:
-İkram, heç ayıb deyil? Sən mənim ailəmi dağıtmaq istəyirsən?
İkram təəccüblə soruşdu:
-Nə baş verir, nə olub ki?
-Dünən sənə dönə-dönə tapşırdım ki, mənə zəng vurma. Nə söhbət olsa, burada danışaq. Sən neylədin? Gecə yarı zəng vurursan. Bilmirsən ki, sərbəst danışa bilməyəcəyəm?
İkram gülümsünüb dedi:
-Bağışla, dostum. Dünən axşam sən gedəndən sonra, sizin bu məsələ haqqında çox fikirləşdim. Gecə saat on bir olardı. Ağlıma belə bir fikir gəldi ki, indi sənə desəm, özün də məəttəl qalacaqsan. Əyər bunu eləsən, yoldaşının sənə qarşı olan bütün şübhələri yox olub gedəcək. Bunu fikirləşəndə o qədər sevindim ki, özümdən asılı olmayaraq sənə zəng vurdum ki, bu xəbəri sənə çatdırım. Sənin tapşırığın da yadımdan çıxdı.
Asif bir qədər dayandı. Hirsi də yavaş-yavaş soyuyurdu. Dedi:
-Yaxşı, olan oldu, keçən keçdi. Açıq de, görüm nə fikirləşmisən?
-Yox, dostum, – İkram dedi. – Bu, bir-iki dəqiqəlik söhbət deyil. İndi iş başındayam. Günorta nahar vaxtı hər şeyi ətraflı izah edərəm.
-Yaxşı, olsun. Görək sənin bu yeni şübhə sındırmaq planın nədən ibarətdir?
Nahar vaxtının sonunda, yenə çay içə-içə söhbətə başladılar. Birinci olaraq Asif dilləndi:
-Bəlkə sən onu psixoloq yanına aparmaq barədə fikirləşmisən?
-Yox, elə deyil, o buna razı olmaz. Sonra daha da dava-dalaş salmağa meyilli olacaq. Bunu öz aranızda həll etməlisiniz. Mənə yaxşı qulaq as. Planım belədir. Sən öz üzərinə yüngül bir günah götürməlisən. O, təsadüfən bundan xəbər tutmalıdır.
-Bəs sonra?
-Sonra o, sənin bu vaxta qədər məhz elə buna görə şübhəli davranmağını yəqin edəcək. Həm də fikirləşəcək ki, sənin gizli işin elə bu imiş. Bununla da qadın sakitləşəcək, hər şey yoluna düşəcək.
-Mən hansı təqsiri üzərimə götürməliyəm?
-Mən dünən belə bir şey fikirləşmişəm. De görüm, pulun var?
-Başa düşmədim. Pulla iş düzəldirsən?
-Yox, düz başa düşmədin. O səni hansısa gizli bir işin olmaqda günahlandırır. Elədirmi?
-Bəli, elədir. Dünən bunu dedim.
-Sən mənə deyəni et. Özün üçün süni olaraq gizli bir iş fikirləş.
-Deyirsən ki, oyun qurum?
-Hə, buna bənzər bir iş görmək lazımdır.
-Ağlıma heç nə gəlmir.
-Amma, mən fikirləşmişəm. Cibində nə qədər pul var?
-Lap olsun iyirmi manat.
-Bununla iş düzəlmir.
-Açıq de görüm, nə demək istəyirsən? Məni düz-əməlli başa sal.
-Mən sənə pul verərəm. Belə hesab edirəm ki, iki yüz manat bəs edər. Sən də həmin pulu kağıza büküb, yatdığın döşəyin altına qoy. Elə et ki, yoldaşının əvvəlcədən bundan xəbəri olmasın. Axşam vaxtı o mətbəxə gedəndə, sən də döşəyi qaldırıb altına bax. İşi elə qur ki, o içəri girəndə sənin orada nəsə gizlətdiyini hiss etsin. Sonrasını da mən sənə izah edərəm.
Asif dedi:
-Belə başa düşdüm ki, onun bu vaxta qədər olan inamsızlığını bu məsələyə yönəltməliyəm. Mən düz anladım?
-Lap əla başa düşmüsən. Elə isə bu axşam işə başla. Görək nəticəsi necə olur?
Sonra İkram Asifə iki yüz manat pul verdi. Asif də axşam işdən qayıdan kimi, Tahirə həyətdə olduğu vaxt, pulu döşəyin altına qoydu. Bununla da işin birinci mərhələsi bitdi.
Axşamkı mübahisədən sonra qadının əsəbi bir qədər keçib getmişdi. Amma hələlik qaş-qabağı açılmır, Asifin də sullarına “hə”, “yox” sözündən başqa bir cavab vermirdi. Axşam yeməyindən sonra o, çay dəmləmək üçün mətbəxə keçəndə, Asif də cəld yerindən qalxdı. Oyunun əsas həlledici mərhələsini yerinə yetirmək lazım idi. Bir gözü mətbəxin qapısında, gah əlini döşəyin altına salır, gah da geri çəkirdi. Qadın da gəlib çıxmaq bilmirdi.
Nəhayət, Tahirə içəri girəndə, o, əlini yatağın altından çəkdi. Qadın da əlindəki çayı stolun üstünə qoyub dedi:
-Döşək yerində deyildi?
Bu işin hələlik nə ilə nəticələnəcəyini bilməyən Asif, günahkar bir görkəm aldı.
-Belə də, hər şey qaydasında idi.
-Bəs əlinlə nəyi yoxlayırdın?
-Heç nə. Elə-belə baxırdım.
-Döşəyin altına? Nəsə olub? Mənə deyən lazımdır ki, bunu sorğu-suala tutana qədər, özün bunu qaldır bax da.
O, bunu deyib, döşəyi qaldırdı, gözlərinə inanmadı.
-Bu nədir? – deyərək, kağıza bükülmüş pulu götürdü. Təəccübünü gizlədə bilmədi.
-Asif, bu nədir? – yenidən soruşdu. Bu pulu niyə bura qoymusan? Bəs, mənim niyə xəbərim yoxdu? Məndən pul gizlədirsən? Heç ayıb deyil?
-Nə bilim, ora qoydum ki, birdən lazım olar.
-Demək bu vaxta qədər məndən gizli saxladığın iş bu imiş…
Asif bir qədər ürəkləndi. Ağlına bir fikir gəldi:
-Mən bunu ona görə etmişdim ki, ad günündə sənin üçün yaxşı bir paltar alım. Necə deyərlər, sürpriz olsun.
O, bunu deyib, Tahirəyə baxdı. Qadının üzünün ifadəsi get-gedə dəyişir, əvvəlki halı, əsəbi də yox olub getməyə başlayırdı. İndi o, demək olar ki, bir neçə ay bundan əvvəlki kimi mülayim, qayğıkeş kimi görünürdü. Sonra o, təəssüf hissi ilə başını bulayıb dedi:
-Eh Asif, Asif. Bunu mənə qabaqcadan niyə demirdin? Özünü qəribə, şübhəli aparmağına görə mən bu vaxta qədər əzab çəkirəm. Səninlə də düzgün rəftar edə bilmirdim. Elə bil lap ağlımı itirmişdim. Deməli, sənin sirrin, gizlin işin elə bu imiş. Amma, bütün bunlarla bərabər, səni bağışlayıram. Sən də söz ver ki, evə gələndə telefonu daha söndürməyəcəksən.
Asif az qalırdı ki, sevincindən qanad açıb uçsun. Deməli, plan baş tutmuşdu. Sonra qadın yenə dedi:
-Daha bu pulu gizlətməyə ehtiyac qalmadı. Bunu mən özümdə saxlayım. Ad günümdə, bir yerdə mağazaya gedərik.
Bunu gözləməyən Asif, özünü itirdi:
-Axı, mən o pulu, o pulu…
-Sən heç narahat olma, o vaxta qədər mən bunu xərcləməyəcəyəm.
İşin belə qurtaracağını Asif heç fikirləşməmişdi. İndi İkramın pulunu necə qaytaracaqdı? Problemin biri qurtarıb, o biri başlayırdı. Amma, əsas məsələ həll olunmuşdu. Tahirənin ona qarşı olan şübhələri yox olub getmişdi.
Səhərisi gün iş yerinə gələndə, yenə də İkramla görüşdü.
-Neylədin? Bu dəfəki planımız işə yaradı? – deyə, dostu soruşdu.
Asif razı halda başını tərpətdi:
-Yaradı da sözdü? Elə barışdıq ki, əvvəlkindən də yaxşı.
Sonra bir az fikirləşib yenə dilləndi:
-Amma, indi də başqa bir çətinlik yarandı.
-Necə məgər?
-Yoldaşım pulu götürüb, cibinə qoydu. Dedi ki, özüm saxlayacağam. İndi bilmirəm ki, sənin borcunu necə qaytaracağam. Əyər bu ay maaşımın üstündən iki yüz manat götürüb sənə versəm, deyəcək ki, bu pulun yarısı hanı? Onda bilmirəm ki, nə cavab verəcəyəm.
İkram dedi:
-Eybi yoxdur, yüz manat bu ay ver, qalanını da gələn ay verərsən.
Deyəsən, bu Asifi yenə qane etmədi:
-Yüz manat da çox oldu. Məni yenə də gizlin iş görməkdə günahlandıracaq.
-Dostum, – İkram dedi – əyər məni bu ay üç yerə toya çağırmasaydılar, hələlik istəməzdim. Amma, sən də məni nəzərə al da…
-Yaxşı, bir şey fikirləşərəm.
Ayın axırında Asif borcundan yüz manat verdi. Evə gələrkən yolda, vəziyyətdən çıxmaq üçün bir bəhanə fikirləşdi. Evə çatan kimi aldığı maaşı stolun üstünə qoyub dedi:
-Boş yerə yüz manat xərclədim.
Tahirə təəccüblə soruşdu:
-Nə olub? Nə baş verib?
-İşdən bir az tez çıxmışdım. Həm də çox acmışdım. Restoranda oturdum ki, bir tikə çörək yeyim. Bu zaman köhnə tanışlardan iki nəfər içəri girdi. Məni görüb görüşəndən sonra, yanımda oturdular. Dedilər ki, yəqin bu gün əmək haqqı almısan, pulun çoxdu. Bizi qonaq etməyəcəksən? Sonrasını danışmağa ehtiyac yoxdu. Yüz manat hesab verdim.
Qadın gülümsünüb dedi:
-Daha neyləyək, olan olub da… Bir də ki… Bu da bir işdi. Hər gün restorana gedən deyilsən ki. Amma çalış ki, belə hal yenidən təkrar olmasın.
Asif öz-özlüyündə bu cür yalan uydurduğuna görə lap peşman olmuşdu. Amma, başqa əlacı yox idi. Növbəti ay belə bir xəbər yayıldı ki, işçilərə yüz manat mükafat verəcəklər. Asifin sevincinin həddi-hüdudu yox idi. Bu dəfə də onu alıb, borcunu tərtəmiz ödədi. Axşam evə gələrkən yolüstü, evə yaxın bir parkda, skamyaların birində oturdu. Elə bil ki, üstündən çox böyük bir ağırlıq götürülmüşdü. Dərindən nəfəs aldı. İstər-istəməz ürəyindən bu sözlər keçdi: -“Əyər əlimizdə imkan olsaydı, zamanı, saatı saxlayıb, doyunca fikirləşərdik, götür-qoy edərdik. Bizə verilmiş, həm də bir daha təkrar olunmayacaq bu saniyələrin, dəqiqələrin ömrümüzə yazılmasını istəməzdik. Amma nə zaman dayanır, nə saat bizim istəyimizə tabe olur. İnsan bəzi vaxtlar mənasız, məntiqsiz fikirlərin burulğanına düşür. Əyər bu vəziyyətdən vaxtında çıxıb qurtara bilirsə, deməli, həyat davam edir…”
